Καθορισμός αναγκών για την συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση

• Ποιος τις καθορίζει
• Εκπαίδευση από την βιβλιογραφία προκύπτει ότι υπάρχει τεράστια πολυμορφία του υπεύθυνου φορέα αλλά και της μεθοδολογίας
• Θέματα ΣΙΕ
• Η πιο συνήθης πρακτική είναι η σύνταξη ενός αυθαίρετου καταλόγου θεμάτων (σε μορφή διαλέξεων, στρογγυλών τραπεζιών, σεμιναρίων) από τον οποίο οι διάφοροι επιστημονικοί φορείς επιλέγουν κάποια από αυτά και τα αναπτύσσουν.
• Το θέμα σε αυτές τις εκδηλώσεις είναι ότι έχουν μεθοδολογικά προβλήματα όσον αφορά την σωστή εκπαιδευτική διαδικασία με το κύριο να ανευρίσκεται στην μη συγκεκριμενοποίηση των εκπαιδευτικών στόχων.
• Αξιολόγηση βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων με στόχο τον έλεγχο της ποιότητας παρεχομένων υπηρεσιών υγείας από τους ιατρούς ανά ειδικότητα και εργασιακή σχέση θα μπορούσε να αναδείξει κάποια θέματα ως εκπαιδευτικές ανάγκες

Ποιος είναι ο φορέας της ΣΙΕ

• Το θέμα αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί την βιβλιογραφία. Υπεύθυνοι για τον καθορισμό των αναγκών για την αξιολόγηση και βαθμολόγηση των διαφόρων προγραμμάτων αλλά και για τηνπιστοποίηση της επάρκειας ενός ιατρού είναι τα αναγνωρισμένα όργανα των ειδικών (Επιστημονικές Εταιρείες).
• Όπως είναι αυτονόητο, δεν είναι δυνατόν τα σωματεία αυτά να αναλάβουν από μόνα τους όλο το βάρος της ΣΙΕ και έτσι ο χώρος αυτός είναι ανοιχτός και σε άλλους φορείς (Ακαδημαϊκοί φορείς, Επαγγελματικές Ενώσεις ) που μπορούν να οργανώσουν και να πραγματοποιήσουν διάφορες και ποικίλης εν τέλει χρησιμότητας εκπαιδευτικές εκδηλώσεις. Η αξιολόγηση και η βαθμολόγηση αυτών των δραστηριοτήτων γίνεται από το επίσημα αναγνωρισμένο επιστημονικό όργανο και αφορά αποκλειστικά την συμβολή της εκδήλωσης στον προκαθορισμένο εκπαιδευτικό στόχο
• Η οποιαδήποτε εκπαιδευτική πρωτοβουλία δεν χρειάζεται την "εκ των προτέρων" έγκριση κάποιου ειδικού ή κάποιας επιτροπής ως προς την επικαιρότητα των θεμάτων, την επάρκεια εκπαιδευτικών, διδακτικών μέσων και την αρτιότητα της οργάνωσης.

Παρακολούθηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ΣΙΕ

• Σε ορισμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ οι ιατροί για να ανανεώσουν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος λαμβάνουν σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα πιστοποιητικά επάρκειας γνώσεων.
• Στην Ευρώπη η παρακολούθηση τέτοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι προαιρετική αν και τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια στροφή προς την υποχρεωτική παρακολούθηση δραστηριοτήτων συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης.
• Εάν η παρακολούθηση πρέπει να είναι υποχρεωτική ή προαιρετική είναι ένα ερώτημα το οποίο συνήθως παρακάμπτεται με τη λογική ότι το ζητούμενο από τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι η ποιότητα και η θετική επίδραση στην καθημερινή πρακτική των ιατρών.

Εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές στα προγράμματα ΣΙΕ

• Υποψήφιοι εκπαιδευόμενοι είναι όλοι οι ιατροί ανεξαρτήτως ηλικίας και τίτλου που ασκούν ιατρική πρακτική.
• Εκπαιδευτές πρέπει να θεωρούνται κατά περίπτωση οι έχοντες βαθιά γνώση ενός ειδικού αντικειμένου, οι οποίοι θα είναι εξοικειωμένοι ή έστω ευαισθητοποιημένοι με την μεθοδολογία της εκπαίδευσης. Για εκείνους δε που φιλοδοξούν να είναι υπεύθυνοι προγραμμάτων ΣΙΕ απαιτείται επάρκεια σε τεχνικές εκπαίδευσης.

Αποτελεσματικοί μέθοδοι στην ΣΙΕ

• Καμία εκπαιδευτική δραστηριότητα δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματικότερη από την άλλη.
• Όλοι οι μέθοδοι μπορούν εν δυνάμει να είναι αποτελεσματικοί από την στιγμή που τηρούν τις βασικές γραμμές της εκπαιδευτικής μεθοδολογίας.
• Όσο αφορά την αξιολόγηση των προγραμμάτων ως προς την αποτελεσματικότητά τους στην μεταβολή της καθημερινής πρακτικής του ιατρού που τα παρακολουθεί, υπάρχουν πολλές επιφυλάξεις.
• Δεν πρέπει ποτέ να παραλείπει κανείς, μιλώντας για ΣΙΕ, την ανάγκη και την σημασία της αυτο-εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι οι εκπαιδευτικές ανάγκες για κάθε ιατρό μπορεί να είναι διαφορετικές και η ομαδοποίηση των αναγκών αυτών είναι προφανώς ανέφικτη, με συνέπεια η αυτο-εκπαίδευση είναι η μόνη δυνατή λύση.

Στόχος: Η διευκόλυνση της μεταβολής της ιατρικής πρακτικής με σκοπό την μείωση του λεγόμενου "KAP gap" ( K = knowledge, A = attitudes, P = practice ), δηλαδή του χάσματος ανάμεσα στις γνώσεις, στάσεις και πρακτικές.

Για να καθοριστούν τα θέματα της Σ.Ι.Ε. πρέπει αρχικά να πιστοποιηθούν οι τεκμηριωμένες ανάγκες του συστήματος υγείας οι οποίες έχουν σχέση με:

• τα επιδημιολογικά και νοσολογικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού
• κάρτα υγείας
• ανάλυση και παρακολούθηση των διακυμάνσεων
• την ανάπτυξη της τεχνολογίας
• την αποτελεσματικότητα και την παροχή υπηρεσιών υγείας
• τις μεταβολές στις στάσεις των αρρώστων
• τις μεταβολές του ρόλου του ιατρού

---

Το θεωρητικό υπόβαθρο της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης

1. Αλλαγή της επαγγελματικής συμπεριφοράς

Παράγοντες που επιδρούν στην αλλαγή:

i. Προσωπικοί:

1. δομή της προσωπικότητας
2. φιλοδοξίες
3. έννοια της οικονομικής ευημερίας
4. κοινωνική καταξίωση
5. πίεση των ασθενών και της οικογένειας

ii. Κοινωνικοί

1. κοινωνική πρακτική
2. πολιτισμικό περιβάλλον
3. επίπεδο παροχής υπηρεσιών
4. δομή και οργάνωση του δημόσιου βίου
5. δυνατότητες εκπαιδεύσεως

2. Εκπαιδευτικές ανάγκες και κίνητρα

α. Στοιχεία που καθορίζουν την αποδοχή νέας πρακτικής από τον ιατρό

1. Απλότητα της τεχνικής
2. Πλεονεκτήματα έναντι των τεχνικών που ισχύουν
3. Δυνατότητα παρατήρησης και πρακτικής άσκησης στην καινούργια τεχνική πριν την υιοθέτηση της

β. Αυτό- αξιολόγηση του ιατρού:

1. εκτίμηση των γνώσεων και δεξιοτήτων που απαιτούνται για την αλλαγή της στάσης και της συμπεριφοράς από τον ιατρό
2. εκτίμηση του χάσματος ανάμεσα στην επιθυμητή και στην παρούσα γνώση
3. συνειδητοποίηση των ελλείψεων, κινητήρια δύναμη για την εκπαιδευτική ανάγκη

3. Μέθοδοι μαθήσεως: Εκτός και από άλλους γνώριμους τρόπους υπάρχουν δυο που είναι χρήσιμοι για την ΣΙΕ

α. Αυτό-κατευθυνόμενη μάθηση ( self directed learning )

β. Συνεργασιακή μάθηση ( organizational learning )– καθημερινή ομαδική ιατρική πρακτική.

Είναι μια πολύ ισχυρή πηγή μαθήσεως που μπορεί να πραγματοποιηθεί σε οποιαδήποτε επίπεδο ομάδας υγείας. Οι εκπαιδευτικές εκδηλώσεις που μπορούν να οργανωθούν για αυτό το σκοπό μπορεί να είναι:

• συναντήσεις μετά την λήξη της εφημερίας
• ανάλυση περιστατικών
• συναντήσεις ομάδας υγείας
• ποιοτικός έλεγχος ιατρικών πράξεων
• εκτίμηση της ικανοποίησης των ασθενών

---

Βασικά Θέματα Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης

Καθορισμός αναγκών για την συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση

• Ποιος τις καθορίζει
• Εκπαίδευση από την βιβλιογραφία προκύπτει ότι υπάρχει τεράστια πολυμορφία του υπεύθυνου φορέα αλλά και της μεθοδολογίας
• Θέματα ΣΙΕ
• Η πιο συνήθης πρακτική είναι η σύνταξη ενός αυθαίρετου καταλόγου θεμάτων (σε μορφή διαλέξεων, στρογγυλών τραπεζιών, σεμιναρίων) από τον οποίο οι διάφοροι επιστημονικοί φορείς επιλέγουν κάποια από αυτά και τα αναπτύσσουν.
• Το θέμα σε αυτές τις εκδηλώσεις είναι ότι έχουν μεθοδολογικά προβλήματα όσον αφορά την σωστή εκπαιδευτική διαδικασία με το κύριο να ανευρίσκεται στην μη συγκεκριμενοποίηση των εκπαιδευτικών στόχων.
• Αξιολόγηση βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων με στόχο τον έλεγχο της ποιότητας παρεχομένων υπηρεσιών υγείας από τους ιατρούς ανά ειδικότητα και εργασιακή σχέση θα μπορούσε να αναδείξει κάποια θέματα ως εκπαιδευτικές ανάγκες

Ποιος είναι ο φορέας της ΣΙΕ

• Το θέμα αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί την βιβλιογραφία. Υπεύθυνοι για τον καθορισμό των αναγκών για την αξιολόγηση και βαθμολόγηση των διαφόρων προγραμμάτων αλλά και για τηνπιστοποίηση της επάρκειας ενός ιατρού είναι τα αναγνωρισμένα όργανα των ειδικών (Επιστημονικές Εταιρείες).
• Όπως είναι αυτονόητο, δεν είναι δυνατόν τα σωματεία αυτά να αναλάβουν από μόνα τους όλο το βάρος της ΣΙΕ και έτσι ο χώρος αυτός είναι ανοιχτός και σε άλλους φορείς (Ακαδημαϊκοί φορείς, Επαγγελματικές Ενώσεις ) που μπορούν να οργανώσουν και να πραγματοποιήσουν διάφορες και ποικίλης εν τέλει χρησιμότητας εκπαιδευτικές εκδηλώσεις. Η αξιολόγηση και η βαθμολόγηση αυτών των δραστηριοτήτων γίνεται από το επίσημα αναγνωρισμένο επιστημονικό όργανο και αφορά αποκλειστικά την συμβολή της εκδήλωσης στον προκαθορισμένο εκπαιδευτικό στόχο.
• Η οποιαδήποτε εκπαιδευτική πρωτοβουλία δεν χρειάζεται την "εκ των προτέρων" έγκριση κάποιου ειδικού ή κάποιας επιτροπής ως προς την επικαιρότητα των θεμάτων, την επάρκεια εκπαιδευτικών, διδακτικών μέσων και την αρτιότητα της οργάνωσης.

Παρακολούθηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ΣΙΕ

• Σε ορισμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ οι ιατροί για να ανανεώσουν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος λαμβάνουν σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα πιστοποιητικά επάρκειας γνώσεων.
• Στην Ευρώπη η παρακολούθηση τέτοιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι προαιρετική αν και τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια στροφή προς την υποχρεωτική παρακολούθηση δραστηριοτήτων συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης.
• Εάν η παρακολούθηση πρέπει να είναι υποχρεωτική ή προαιρετική είναι ένα ερώτημα το οποίο συνήθως παρακάμπτεται με τη λογική ότι το ζητούμενο από τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι η ποιότητα και η θετική επίδραση στην καθημερινή πρακτική των ιατρών.

Εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές στα προγράμματα ΣΙΕ

• Υποψήφιοι εκπαιδευόμενοι είναι όλοι οι ιατροί ανεξαρτήτως ηλικίας και τίτλου που ασκούν ιατρική πρακτική.
• Εκπαιδευτές πρέπει να θεωρούνται κατά περίπτωση οι έχοντες βαθιά γνώση ενός ειδικού αντικειμένου, οι οποίοι θα είναι εξοικειωμένοι ή έστω ευαισθητοποιημένοι με την μεθοδολογία της εκπαίδευσης. Για εκείνους δε που φιλοδοξούν να είναι υπεύθυνοι προγραμμάτων ΣΙΕ απαιτείται επάρκεια σε τεχνικές εκπαίδευσης.

Αποτελεσματικοί μέθοδοι στην ΣΙΕ

• Καμία εκπαιδευτική δραστηριότητα δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματικότερη από την άλλη.
• Όλοι οι μέθοδοι μπορούν εν δυνάμει να είναι αποτελεσματικοί από την στιγμή που τηρούν τις βασικές γραμμές της εκπαιδευτικής μεθοδολογίας.
• Όσο αφορά την αξιολόγηση των προγραμμάτων ως προς την αποτελεσματικότητά τους στην μεταβολή της καθημερινής πρακτικής του ιατρού που τα παρακολουθεί, υπάρχουν πολλές επιφυλάξεις.
• Δεν πρέπει ποτέ να παραλείπει κανείς, μιλώντας για ΣΙΕ, την ανάγκη και την σημασία της αυτο-εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπ'όψιν ότι οι εκπαιδευτικές ανάγκες για κάθε ιατρό μπορεί να είναι διαφορετικές και η ομαδοποίηση των αναγκών αυτών είναι προφανώς ανέφικτη, με συνέπεια η αυτο-εκπαίδευση είναι η μόνη δυνατή λύση.

Για την Επιτροπή Εκπαίδευσης